Subsidieregeling belangenorganisaties vastgesteld
Geschreven door: Dewi Deijle
Geplaatst op www.ojau.nl, 1 februari 2021
Vandaag, 1 februari 2021, zijn de belangenorganisaties op de hoogte gesteld van de subsidieregeling en de andere stappen die de projectgroep Project-, Programma- en AdviesCentrum (PPAC) van het ministerie van Justitie en Veiligheid zullen ondernemen om zoektochten naar biologische afstamming te ondersteunen. Natuurlijk van uiterst belang voor stichting Mijn Roots en haar belangengroep: de geadopteerden uit Indonesië die willen weten waar ze vandaan komen en hier de stichting om hulp en ondersteuning vragen.
De regeling
Er is een subsidieregeling voor belangenorganisaties vastgesteld en vandaag gepubliceerd in de Staatscourant. Tijdens de online bijeenkomst van 13 oktober 2020 hebben een aantal belangenorganisaties, waaronder stichting Mijn Roots, aangegeven niet uit de voeten te kunnen met de geschetste activiteiten die voor financiering in aanmerking zouden kunnen komen. Daarom is de subsidieregeling zodanig geformuleerd, dat het ruimte biedt voor een breed scala aan activiteiten, waar iedere organisatie, binnen de kaders, een eigen invulling aan kan geven, aldus het PPAC.
De subsidieregeling bestaat uit 9 artikelen, een algemene toelichting en een toelichting per artikel. Voor een correcte beschrijving van de mogelijkheden en voorwaarden verwijst het PPAC naar de regeling zelf.
Er zijn drie activiteiten die uitgesloten worden van subsidie, en die worden specifiek en concreet benoemd. Zie verderop.
Vanaf nu kan een belangenorganisatie aanvragen voor subsidie indienen. Hoewel de subsidieregeling een toelichting kent, is het PPAC er in een e-mail bericht uitvoeriger op ingaan.
Criteria
In de subsidieregeling zijn criteria opgenomen waaraan de belangenorganisatie moet voldoen wil zij in aanmerking komen voor financiering. Hierbij is een zorgvuldig afweging gemaakt om er voor te zorgen dat de subsidie terecht komt bij de organisaties waarvoor de subsidie bedoeld is.
» Het moet gaan om belangenorganisaties die belangen behartigen van interlandelijk geadopteerden of die interlandelijke geadopteerden of biologische familie ondersteunen bij het vinden van elkaar.
» Tevens is hier de criteria aan verbonden dat de belangenorganisatie rechtspersoonlijkheid moet bezitten en vóór 1 okt 2020 moet zijn ingeschreven bij de KVK.
» Vervolgens is in de subsidieregeling beschreven welke activiteiten voor financiering in aanmerking komen, namelijk activiteiten die het ondersteuningsaanbod duurzaam versterken.
Met deze subsidie wil het ministerie immers het bestaande netwerk van belangenorganisaties ondersteunen. Er is gekozen voor 1 oktober 2020 omdat die datum samenvalt met het meest recente besluit van minister om de korte termijn activiteiten (de ‘quick wins’) financieel te ondersteunen.
In artikel 2 worden drie categorieën genoemd:
1. versterking van het ondersteuningsaanbod aan interlandelijk geadopteerden
2. versterking van het ondersteuningsaanbod aan biologische familie
3. versterking van de organisatie zelf.
De activiteiten die een belangenorganisatie wil aandragen voor financiering moeten onder een van deze categorieën vallen. In de toelichting worden voorbeelden gegeven van activiteiten die hier onder zouden kunnen vallen. Deze voorbeelden zijn niet limitatief.
In artikel 2 lid 3 wordt wel limitatief opgesomd welke activiteiten expliciet niet voor financiering in aanmerking komen.
1. activiteiten die met name zijn gericht op het achterhalen van de biologische familie van individuele interlandelijk geadopteerden of vice versa (individuele zoektochten) (zoals de minister reeds in zijn brief van 5 december 2019 aan de Tweede Kamer heeft aangegeven)
2. activiteiten die zien op de aanschaf van middelen die bedoeld zijn om DNA tests uit te voeren (onder andere in verband met de onzekerheid over de privacy waarborgen van internationale DNA databanken)
3. activiteiten die gericht zijn op het opzetten van een permanente of semi permanente vestiging op het grondgebied van een land van herkomst.
Deze laatste activiteiten zijn uitgesloten omdat deze niet als korte termijn activiteiten worden beschouwd, maar als een lange termijn maatregel die een systemische wijziging van de huidige structuur tot gevolg heeft en die bovendien een bemoeienis van de Nederlandse overheid (door middel van financiering) op het grondgebied van een andere mogendheid met zich mee brengt.
Deze activiteiten kunnen derhalve niet vooruitlopend op het rapport van Joustra worden gefinancierd als ‘quick win’.
In artikel 4 is het maximaal aan te vragen bedrag opgenomen, namelijk € 25.000 per belangenorganisatie. Op basis van de aangedragen activiteiten wordt beoordeeld of er financiering wordt verstrekt. De activiteiten moeten onderbouwd worden (zie hiervoor het aanvraagformulier). Er zal dus niet automatisch het maximum bedrag aan iedere aanvrager worden toegekend. Dit bedrag zal voor de ene organisatie meer toereikend zijn dan voor de andere. Om willekeur te voorkomen, zal het PPAC iedere aanvraag op dezelfde wijze inhoudelijk beoordelen, namelijk (onder andere) aan de hand van de vragen:
1. voldoen de aangedragen activiteiten aan alle gestelde voorwaarden, en;
2. heeft de aanvrager aangetoond dat hij in staat zal zijn de activiteiten daadwerkelijk te kunnen realiseren?
Er is niet op voorhand een verdeelsleutel opgesteld.
Tot slot is in de toelichting beschreven welke kostenposten aangedragen kunnen worden voor financiering. Het moeten in elk geval kosten zijn die aantoonbaar noodzakelijk zijn voor de uitvoering van de activiteiten en die drukken op de balans van de organisatie.
Andere beleidsmaatregelen
In de brieven aan de Tweede Kamer heeft de Minister voor Rechtsbescherming uitgesproken dat hij – naast de subsidieregeling – andere beleidsmaatregelen wil nemen, zoals een centraal informatiepunt en onderzoek naar het gebruik van DNA bij zoektochten. De Commissie Onderzoek Interlandelijke Adoptie in het verleden zal zich in haar rapport richten op de ondersteuning bij zoektochten. De Commissie brengt op 8 februari a.s. haar rapport uit. Dan is het ook logisch om de conclusies en aanbevelingen van de Commissie op dit punt af te wachten, voordat met deze beleidsmaatregelen verder wordt gegaan, aldus de Minister voor Rechtsbescherming, die dit ook zo in zijn zogenoemde ‘Nota naar aanleiding van het Verslag’ van 18 november 2020 heeft aangegeven.
De reactie van stichting Mijn Roots
In artikel 2 lid 3 van de subsidieregeling wordt limitatief opgesomd welke activiteiten expliciet niet voor financiering in aanmerking komen, onder andere activiteiten die met name zijn gericht op het achterhalen van de biologische familie van individuele interlandelijk geadopteerden of vice versa (individuele zoektochten). Dit zijn nu juist die activiteiten waar geadopteerden iets aan zouden kunnen hebben in een zoektocht naar afstammingsgegevens. Dit is ook hetgeen waar ik namens stichting Mijn Roots al enkele jaren voor pleit, waarbij het erom gaat dat iedere geadopteerde die wil weten waar hij vandaan komt een (financieel) rugzakje krijgt voor een (fysieke) zoektocht of voor en ander soort onderzoek naar afstammingsinformatie. En ook dat de geadopteerde dan zelf mag bepalen hoe en door wie hij een eventuele zoektocht laat uitvoeren (hoeft dus niet perse door een belangenorganisatie).
Zonder DNA testen kunnen we niet
Ook ziet stichting Mijn Roots door voortschrijdend inzicht het noodzakelijke belang van financiële middelen voor DNA activiteiten steeds groter worden. Steeds vaker krijgt de stichting te maken met zoektochten die doodlopen vanwege illegale adoptie/gelegaliseerde kinderhandel en steeds meer geadopteerden komen met behulp van DNA voor het voldongen feit te staan dat er met hun identiteit is geknoeid. Ze ontdekken bijvoorbeeld dat de vrouwelijke persoon die in de adoptiedocumenten staat vermeld toch niet de biologische moeder is. Ook broers, zussen (ook tweelingen) die met behulp van een DNA test ontdekken dat ze helemaal geen bloedverwantschap met elkaar hebben maar wel in die hoedanigheid zijn geadopteerd (terwijl er maar één kind tegelijk geadopteerd mocht worden - dat had natuurlijk een reden in het belang van het kind - maar de regels werden simpelweg omzeild). En ga zo maar door.
Subsidie niet toereikend
Er zijn zo'n 3.040 adoptiekinderen uit Indonesië gekomen. Niet iedereen heeft zoekbehoefte en sommigen hebben al gevonden (het zou mooi zijn als zij daarvoor alsnog een kostenvergoeding met terugwerkende kracht zouden kunnen krijgen), en voor sommigen is het spoor definitief dood gelopen. Maar, er zijn genoeg geadopteerden die momenteel bezig zijn met een zoektocht, of misschien niet nu maar op een later moment willen weten waar ze vandaan komen.
Stichting Mijn Roots heeft momenteel 72 (langlopende en nieuwe) zaken en er komen steeds meer aanvragen. De stichting kan natuurlijk lang niet zoveel geadopteerden helpen met dit bedrag van € 25.000. Sterker nog, misschien maar een paar. Een zoektocht kost in veel gevallen duizenden euro's: dossieronderzoek, zoektocht uitzetten met alle activiteiten die ermee gemoeid zijn, voor de geadopteerde minimaal een reis naar Indonesië, verblijfskosten, lokalen die helpen bij het zoeken, vertaalkosten, DNA testen, etc. Als het al bedoeld was voor stichting Mijn Roots om voor individuele zoektochten in te zetten (maar waar het dus niet voor bedoeld is), dan is een bedrag € 25.000 natuurlijk niet voldoende toereikend.
Investering
Stichting Mijn Roots weet door jarenlange ervaring wat geadopteerden nodig hebben. De stichting heeft al flink geïnvesteerd in de activiteiten die wel voor subsidiering in aanmerking komen: het leveren van informatie en support aan de doelgroep, het vergroten van bekendheid, vindbaarheid en toegankelijkheid van de organisatie, het verbeteren van adoptie-informatie en de professionalisering van de eigen organisatie. In de subsidieregeling staat een uitgebreidere toelichting van de activiteiten, maar waarvoor de stichting dus niet perse subsidie nodig heeft. Verder zijn er een aantal activiteiten waar subsidie voor kan worden aangevraagd (zoals het volgen van een training/cursus voor het bestuur), maar die niets wezenlijks kunnen bijdragen aan gezinshereniging, waarheidsvinding en identiteitsherstel. In waar het werkelijk om gaat, de core business, wordt in deze subsidieregeling niet gefaciliteerd.
Kortom, stichting Mijn Roots kan de belangen van de geadopteerden niet goed behartigen met deze subsidieregeling. Dat is te betreuren, maar des te teleurstellender is dat de individuele geadopteerde die wil weten waar hij vandaan komt, nog steeds met lege handen staat.
Onderzoeksrapport Commissie Joustra
Het is nu dus nog wachten op het rapport van de onderzoekscommissie Interlandelijke adoptie in het verleden. Op maandag 8 februari 2021 om 9.00 uur zal de voorzitter van de Commissie onderzoek interlandelijke adoptie het rapport met de resultaten van het onderzoek van de commissie overhandigen aan de minister voor Rechtsbescherming. Later in de ochtend volgt er een (online) bijeenkomst voor genodigden. Namens stichting Mijn Roots zal ik daarbij aanwezig zijn. De minister zal na ontvangst van het rapport een reactie doen toekomen waar enkele genodigden ook weer op kunnen reageren. Dit gebeurt op 10 februari 2021. Voor stichting Mijn Roots zullen Christine Verhaagen (bestuurslid van stichting Mijn Roots) en ik dat doen. Daarnaast zal de minister ook nader ingaan op de aangenomen motie - Van Nispen/Van der Staaij met betrekking tot het verjaringsaspect en waar ik onlangs een petitie voor was gestart.
Resterend bedrag niet genoeg
Op 30 juni 2020 heeft de minister van rechtsbescherming aangekondigd dat hij samen met Fiom en betrokken (belangen)organisaties werkt aan oplossingen voor vraagstukken omtrent informatiedeling, dossiervoering, en kennisontwikkeling. Hij zou een eerste besluit nemen over de aanwending van een deel van de financiële middelen. Zijn tweede besluit neemt hierover in 2021 en betrekt hij het rapport van de Commissie Onderzoek interlandelijke adoptie in het verleden en verdeelt hij het resterende budget.
De minister wil het ondersteuningsaanbod aan geadopteerden die zoeken naar hun afkomst versterken door eenmalig 1,2 miljoen euro ter beschikking te stellen. Stel, er zijn 15 belangengroepen die op aanvraag maximaal € 25.000 toegekend krijgen, dan blijft er nog een bedrag over van slechts € 825.000. Wij kunnen ons dan ook niet voorstellen dat dit bedrag nog zal worden toegekend aan de activiteiten die ingevolge artikel 2, lid 3 van de subsidieregeling worden uitgesloten, want ook dat bedrag zal lang niet toereikend zijn voor individuele zoektochten voor geadopteerden. Het gaat namelijk niet alleen om de geadopteerden met zoekbehoefte uit Indonesië, maar uit alle herkomstlanden. We hebben eerder al een kritische noot gegeven op de plannen rondom de subsidieregeling.
» Lees het hier op de website van BNN/VARA: https://www.bnnvara.nl/zembla/artikelen/adoptiekinderen-ontstemd-over-nieuwe-subsidieregeling
De subsidieregeling met toelichting en het eindrapport van de Commissie Joustra:
» Publicatie subsidieregeling: officiële bekendmaking Staatscourant 2021, 4723
» Website onderzoekscommissie: aankondiging publicatie interlandelijke adoptie in het verleden
» Toelichting voor en mogelijkheid tot reageren belangenorganisaties: uitnodiging belangengroepen COIA 27012021
Bekijk hieronder video over mijn inbreng namens stichting Mijn Roots en de geadopteerden uit Indonesië met zoekbehoefte.