Uw rechten en plichten
Blogartikel door: Dewi Deijle
Gepubliceerd op www.ojau.nl, 29 april 2017
Na het afrekenen van de boodschappen bij een zelfscan kassa staande worden gehouden door een winkelmedewerker, die aan u vraagt of u uw overvolle boodschappentas even wilt leeghalen voor een controle. Hmmm, vervelend? Tja, mensen kijken u toch aan. U heeft het wellicht zelf al eens een keertje meegemaakt. Maar, mag dat ook zomaar, zo’n tassencontrole?
Uit het strafrecht
Eerst even dit. Op grond van artikel 53 van het Wetboek van Strafvordering is een ieder bevoegd om u aan te houden, tenminste als u op heterdaad wordt betrapt bij het begaan van een strafbaar feit. Volgens de wet is er sprake van ‘op heterdaad’ als het strafbare feit ontdekt wordt op het moment dat het begaan wordt of kort daarna. Bij het aanhouden mag een persoon zelfs geweld gebruiken om u in bedwang te houden, met als doel om te voorkomen dat u vlucht. Het geweld moet wel ‘subsidiair en proportioneel’ zijn. De persoon door wie u bent aangehouden, moet u zo snel mogelijk aan de politie overdragen. U kunt dus door een winkelmedewerker of door een ander persoon, die heeft gezien dat u iets heeft gestolen, in een winkel worden aangehouden (dus niet daarbuiten).
Het kan ook zijn dat een winkelmedewerker het vermoeden heeft dat u iets in u tas heeft waarvoor u niet heeft betaald. Hij of zij kan u dan vragen om uw tas te mogen controleren. Op het moment dat u niet wil meewerken, maar er is een redelijk vermoeden van diefstal, mag de winkelmedewerker aangifte tegen u doen. Dit alles mag dus als er sprake is van wanneer u als verdachte kan worden aangemerkt. Artikel 27 van het Wetboek van Strafvordering stelt dat een verdachte moet worden gezien als 'degene te wiens aanzien uit feiten of omstandigheden een redelijk vermoeden van schuld aan enig strafbaar feit voortvloeit'. Uw tas mag dan in beslag worden genomen maar daar mag verder niet in worden gekeken. Dat moet worden overgelaten aan de politie. Tenzij....
Het civiele recht - huisregels
Een winkelier mag op grond van het ‘civiele recht’ huisregels opstellen waar een klant zich aan moet houden. Een regel die in huisregels van winkels kan staan, is die over tassencontrole. Tassencontrole mag uitsluitend indien daarvan melding wordt gemaakt in de huisregels. Die huisregels moeten wel duidelijk zichtbaar zijn voor het winkelend publiek bij de ingang van de winkel. Daarmee geeft de winkelier aan tassen of bagage te kunnen controleren op gestolen waren, dus ook als u verdacht wordt.
En nu komt de vraag. Als een winkelmedewerker u na het afrekenen bij de zelfscan verzoekt om uw boodschappentas leeg te maken om de inhoud te controleren, moet er dan altijd een redelijk vermoeden bestaan van dat u mogelijk iets heeft gestolen? Nee, u hoeft niet verdacht te worden van winkeldiefstal.
Bij deze controle op grond van de huisregels, is geen verdenking nodig. Als u de winkel binnenkomt, conformeert u zich dus aan deze regels en moet u de tassencontrole ook toestaan. Een tassencontrole mag dus ook willekeurig worden uitgevoerd of zelfs bij alle klanten. Bij de zelfscan van een supermarkt worden regelmatig boodschappentassen gecontroleerd door winkelmedewerkers.
Als er geen vermoeden bestaat dat er iets in uw tas zit waarvoor u niet heeft betaald, kan uw medewerking niet worden afgedwongen. De winkelmedewerker zal u dan op de huisregels wijzen. Als u dan nog niet mee wil werken, mag de winkelmedewerker u vorderen om de winkel te verlaten. Daarbij mag direct een ontzegging worden gegeven. Indien u ook hieraan geen gehoor geeft, kan u worden aangehouden voor huisvredebreuk. Uiteraard moet de politie dan gebeld worden. Maar zo ver zal het toch allemaal niet komen…