Rondom concrete hulp voor waarheidsvinding
Geschreven door: Dewi Deijle
Geplaatst op www.ojau.nl, 4 december 2019
Voor stichting Mijn Roots ben ik juridisch belangenbehartiger en woordvoerder richting het ministerie en politiek. In de afgelopen tijd heb ik namens deze belangenorganisatie allerlei gesprekken gevoerd met het ministerie van Justitie en Veiligheid en Tweede Kamerleden. Inmiddels is de fase van de schriftelijke aansprakelijkstelling afgerond, de klacht die ik had ingediend bij de Nationale Ombudsman is afgehandeld, en de onderzoekscommissie Joustra is bezig met het onderzoek rondom interlandelijke adopties in het verleden. De huidige ontwikkeling is dat het Ministerie van Justitie en Veiligheid het voornemen heeft om een ondersteuningsaanbod voor geadopteerden aan te bieden. Dat is ook hoog nodig. Maar hoe gaat dat er dan uitzien?
Belangenorganisaties
Niet alleen stichting Mijn Roots, maar ook Plan Angel (Colombia) en Shapla Community (Bangladesh) bepleiten actief de noodzaak van passende hulp voor geadopteerden. Het gaat om o.a. waarheidsvinding, het afstammingsrecht en identiteitsherstel. Vandaar het vervolg van dit bericht namens deze drie belangenorganisaties die in de afgelopen tijd gezamenlijk optrekken in de strijd om erkenning van de fouten die de Nederlandse overheid heeft gemaakt in interlandelijke adoptieprocedures, en voor een tegemoetkoming in de kosten voor de geadopteerden die gewoonweg het recht hebben om te weten waar zij vandaan komen. In o.a. artikel 8, tweede lid van het Kinderrechtenverdrag (IVRK) is dit recht vastgelegd. De belangenorganisaties verrichten veldwerk voor geadopteerden in het land van herkomst en tegelijkertijd proberen zij de biologische ouders die hun kind zijn verloren en zoeken, een gezicht te geven.
Brief van ministerie
Op 27 november 2019 hebben de belangenorganisaties een brief van het ministerie van Justitie en Veiligheid ontvangen waarin is meegedeeld dat mede op grond van de inbreng en expertise van alle afzonderlijke belangenorganisaties voor geadopteerden, waaronder ook die van stichting Mijn Roots, Plan Angel en Shapla Community, het ministerie een plan zal opstellen waarbij wordt ingezet op versterking van zowel een generiek aanbod als een landspecifieke aanbod. De wensen en voorstellen van alle organisaties zijn geïnventariseerd. Onderaan dit bericht is de brief gericht aan stichting Mijn Roots te downloaden. Plan Angel en Shapla Community hebben een brief met dezelfde strekking ontvangen. In dit bericht heb ik de kern van de brief uitgelicht.
Steun aan belangenorganisaties
Het ministerie van Justitie en Veiligheid wil onder andere gehoor geven aan de vraag om organisaties die geadopteerden helpen bij zoektochten, financieel te ondersteunen. Het ministerie acht het van belang dat er samenhang is in de activiteiten waarvoor het ministerie financiële middelen beschikbaar stelt. Daarom zal het Fiom hierbij worden aangeschakeld als kennisinstituut en coördinator.
Het Fiom zal samen met de landspecifieke belangenorganisaties die voor subsidie in aanmerking willen komen in kaart brengen wat per land de mogelijkheden zijn voor geadopteerden om hun familie terug te vinden, en daarover aan het ministerie rapporteren. In deze rapportage moet onder andere komen te staan wat de mogelijkheden zijn voor zoektochten in de desbetreffende landen, wat voor de verschillende landen of regio’s de kans op succes vergroot, op welke manier dat succes kan worden bereikt en welke rol de organisaties daarin kunnen spelen. Dit levert per land een rapportage op die Fiom vervolgens bundelt en indient bij het ministerie van Justitie en Veiligheid.
Op basis van voornoemde rapportage zal worden bezien hoe de zoektochten met behulp van de organisaties in de verschillende landen kunnen worden ondersteund en hoe het ministerie de daarvoor beschikbare financiële middelen optimaal kan inzetten. Dit zal op termijn kunnen resulteren in een subsidiebeschikking aan de landspecifieke belangenorganisatie voor het behulpzaam zijn bij het uitvoeren van de zoektochten van geadopteerden.
Subsidie voor de totstandkoming van een rapportage
Om de organisaties in staat te stellen om samen te werken met Fiom en bij te dragen aan deze rapportage, kan door het ministerie op korte termijn een subsidie beschikbaar worden gesteld om een tegemoetkoming te geven voor (een deel van de) door de organisatie te maken kosten voor de totstandkoming van de rapportage. Fiom zal de belangenorganisaties binnenkort uitnodigen voor een overleg om gezamenlijk te werken aan de opbouw van een rapportage over de mogelijkheden voor een landspecifiek aanbod.
Onduidelijkheid
In de brief wordt ook een bedrag van 1,2 miljoen Euro vermeld. Het is echter nog niet voldoende duidelijk waar dit bedrag voor is bedoeld; subsidie die wordt verdeeld over de afzonderlijke belangenorganisaties voor de uitvoering van hun missie, of als tegemoetkoming voor het bijdragen aan de totstandkoming van die rapportage. Hierover heb ik namens de drie belangenorganisaties een vraag uitgezet waarop ik hopelijk snel antwoord krijg. Wordt vervolgd.
Sceptisch
Mijn Roots, Plan Angel en Shapla Community staan er in eerste instantie sceptisch tegenover dat het Fiom erbij wordt betrokken. Een belangrijke vraag is dan ook: mogen de belangenorganisaties ervan uitgaan dat eventuele subsidie voor o.a. rootszoeken niet naar het Fiom gaat, aangezien het Fiom slechts wordt aangeschakeld voor de totstandkoming van de rapportage? Of wordt eventuele subsidie aan de belangenorganisaties straks ook via het Fiom gecoördineerd? Dat zou niet terecht zijn. Verdeling van eventuele subsidie zou, in de visie van de belangenorganisaties, rechtstreeks vanuit het ministerie moeten geschieden.
Ook zou subsidie bij het Fiom weggehaald moeten worden voor het onderdeel rootszoeken dat wordt uitgevoerd door andere belangenorganisaties. Waarom zou het Fiom subsidie moeten krijgen voor het rootszoeken in bepaalde landen terwijl dat wordt uitgevoerd door de landspecifieke belangenorganisaties die hier gespecialiseerd in zijn? Mijn Roots, Plan Angel en Shapla Community hebben al bewezen dat eventuele concrete hulp aan geadopteerden uit Indonesië, Colombia en Bangladesh niet door het Fiom uitgevoerd kan worden, daar het Fiom de kennis en expertise mist op het gebied van rootszoeken in die landen. De belangenorganisaties zullen dit dan ook blijven benadrukken. Het gaat erom dat zowel de geadopteerden als de biologische ouders die hun kind kwijt zijn geraakt, op een zo efficiënt en effectief mogelijke manier ondersteuning krijgen. Alle belangenorganisaties die hier hun missie van hebben gemaakt, kunnen deze doelgroepen het best bedienen. Niet het Fiom. En zo zijn er nog wel enkele argumenten te bedenken.
Erkenning en financiële tegemoetkoming
Voorts deelt het ministerie in die brief mee dat de vraag met betrekking tot erkenning en genoegdoening voor geadopteerden naar verwachting aan de orde zal komen naar aanleiding van het rapport van de onderzoekscommissie Joustra. Daarbij kan ook de vraag of de erkenning en genoegdoening een financiële compensatie moet bevatten, een rol spelen. Of een geadopteerde uiteindelijk zelfstandig een bedrag krijgt uitgekeerd voor een zoektocht - daar waar de aansprakelijkstelling van stichting Mijn Roots op was gericht - daarover tasten alle betrokkenen dus nog volledig in het duister. Ik vermoed dat geadopteerden die al geld hebben gespendeerd aan een zoektocht kunnen fluiten naar enige financiële genoegdoening waarmee de reeds gemaakte kosten kunnen worden gedekt. Ook is het meestal zo dat aan nieuw beleid, als die er al van gaat komen, geen terugwerkende kracht wordt verleend. Diegenen die al hebben gezocht maar niet verder komen in hun zoektocht omdat ze slechts over een dossier met vals opgemaakte documenten beschikken, en wat ook is bewezen, hebben al financiële (en emotionele) schade opgelopen. Hoe worden deze gedupeerden tegemoet gekomen?
Conclusie
Kortom, we zijn er nog lang niet. Het zal vermoedelijk nog wel enige tijd duren voordat er daadwerkelijk iets wordt geëffectueerd voor de belangenorganisaties, aangezien het opstellen van een rapportage ook weer de nodige tijd in beslag zal nemen.
Ook is een rechtszaak misschien toch de enige weg die bewandeld kan worden voor eventuele erkenning en financiële genoegdoening voor de geadopteerden die op zoek zijn naar hun biologische ouders. Voor wat betreft de geadopteerden uit Indonesië ben ik mij nog aan het beraden hieromtrent, aangezien ik in verband met alle gesprekken die ik namens Mijn Roots heb gevoerd, eerst de voorgenomen plannen van het ministerie van Justitie en Veiligheid wilde afwachten. Die zijn nu bekend gemaakt, dus zal ik jullie binnen afzienbare tijd informeren over de keuze voor het al dan niet aanhangig maken van een rechtszaak tegen de Nederlandse staat.
Bericht Nieuwsuur, 5 december 2019
Gezamenlijke inbreng stichting Mijn Roots, Plan Angel en Shapla Community 3 december 2019
Uitkomsten inventarisatie belangengroepen ministerie van Justitie 27 november 2019
Erkenning en rechtvaardigheid
Terug naar dossier Adoptiezaken